Λιδωρίκι 20 - 6 - 48 

Κωνσταντίνος Γ. Στέφος 12 χρονών και Αθανάσιος Γ. Στέφος 9 χρονών
φωτο από το  αρχείο της  Αθ. Στέφου.

Σύνδεσμος Λιδωρικιωτών η Γκιώνα
Ανακοίνωση :



Με μεγάλη λύπη ανακοινώνουμε την απώλεια, απόψε, του αγαπημένου μας φίλου Κώστα Καψάλη, σε ηλικία 75 ετών.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λιδορίκι, εκεί τέλειωσε και το Γυμνάσιο. Σπούδασε Πολιτική Επιστήμη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και εργάσθηκε στην Α.Τ.Ε. Διατηρούσε την ιστοσελίδα «lidoriki», μέσα από την οποία εκδήλωνε την μεγάλη αγάπη του για το χωριό μας.

Αυτές τις δύσκολες στιγμές, η σκέψη όλων μας είναι στην οικογένειά του, στη γυναίκα του Μαρία, στα παιδιά του Θύμιο, Λύσανδρο. Αγγελική και Χάρη και στα δύο του εγγονάκια.

Εκφράζουμε τη βαθύτατη θλίψη μας για τον πρόωρο χαμό του.

Σύνδεσμος Λιδωρικιωτών η Γκιώνα

η Μαρία Μπερτσιά καταγόμενη από Πενταγιού το γένος Καρά ( Τσέλιου ) με τον γιο της Γιώργο και τον σύζυγο της Κωνσταντίνο Δ Μπερτσιά κάπου στα τέλη του 1950

Ομάδα Κοκκινιωτών στο Κάστρο του Βελουχιού στην αυλή του Αγίου Γεωργίου .

ο αίμνηστος δάσκαλος Λάκης Κοράκης γυιός του Κωστάκη και της Βασιλικής.

Μερική άποψη του χωριού από Κοίμηση Θεοτόκου 

Ευθυμία Μπερτσιά σύζυγος Γεωργίου ( κόρη του Νικολάου και Βασιλικής Κοράκη/ Κατσαμπίνη )

Η γέφυρα της Μπελεσίτσας σκεπασμένη πλέον στα νερά της λίμνης ,  την συναντούσαμε όταν ερχόμασταν από το Στενό και λίγο πριν πιάσουμε τον ανήφορο για το Λιδωρίκι .

Μερική άποψη της λίμνης Μόρνου από τις Λούστρες .

Πριν γίνει η λίμνη ....

Σεπτέμβριος 1972 η κοινοπραξία που είχε αναλάβει την κατασκευή της λίμνης Μορνου δημιουργεί το εργοτάξιο στην θέση Καλόπορο και αρχίζουν επίσημα οι εργασίες .

οι τσοπάνικες δεισιδαιμονίες όπως τις κατέγραψε ο Δωριέας ( από ΑΡΤΟΤΊΝΑ ) Λαογράφος Δημ. Λουκόπουλος , (δημοσιεύτηκαν το 1930 ).

 οι τσοπάνικες δεισιδαιμονίες  όπως τις κατέγραψε ο Δωριέας ( από ΑΡΤΟΤΊΝΑ ) Λαογράφος Δημ. Λουκόπουλος , (δημοσιεύτηκαν το 1930 ).

Παρουσιάζει:  ο Βίκτωρ Σαμπώ

Δεν αφήνει ο τσοπάνης να χιλιάσουν τα πράματα στο κοπάδι του . Σφάζει ένα δυό , 
μην τύχει και πατήσουν στη χιλιάδα , και τότε χάνεται το βιό ......

Έτσι θέλουν να πούν . Στα παλιά τα χρόνια όμως τάφηναν και χίλιαζαν ,
 αλλά τα ντιλάλαγαν . Έβαναν και φώναζε ένας στη μέση στο χωριό ,
στο μεσοχώρι που λένε , κι’ έλεγε : ο δείνας τα χίλιασε ! Έτσι έκοβαν
 τη βοή του κόσμου , και το βιό δεν πάθαινε τίποτα .

Την ημέρα τ’ Αι – Βασιλειού ταίζουν τα θηλυκά φακή . Έχουνε την ιδέα πως η φακή 
έχει τη δύναμη να τα κάμει να γεννούνε όλο θηλυκά . Επίσης και τον καιρό στον
 μαρκάλο τους δίνουν φακή , – κάνα δυό φορές – και λένε πως πετυχαίνουν το σκοπό τους . 
Η διαλένε τραγί με διχαλωτά λιμπά κι’ αφήνουν τη γίδα μ’ αυτό να μαρκαληθεί . 
Κι’ αν θέλουν να τους γεννήσουν αρσενικά , τα ταίζουν σκοτωμένο τσίτσικα . 
Τον τρίβουν , τον ανακατεύουν με πίτουρα και αλάτι . Τα πράματα ξεγελιόνται
 απ’ το πίτουρο και τον τρώνε . Είναι όμως και πολλά που δεν κοιτάνε κατά τα πίτουρα .
 Τους τα χουμπώνουν λοιπόν με το στανιό στο στόμα . Να τι κάνει η δεισιδαιμονία !

Αν ιδούν πως οι γίδες μαρκαλιόνται με νταμάρια άσογα – όχι καλή ράτσα – και 
πρόκειται να γεννήσουν ζαρικάτσικα , λισβά αρνάκια , τα στρίβουν . Το στρίψιμο
 γίνεται με τ’ αλάτι . Τα ταίζουν δηλαδή αλάτι και παραδέχονται πως ο
 σπόρος που πήραν πάει στα πουφ. Γιά να ξαναγκαστρωθούν , πρέπει να
 μαρκαληθούνε και πάλι . Διώχνουν λοιπόν τα ζαρότραγα απ’ το κοπάδι 
κι’ αφήνουν τα σοιλίτικα νταμάρια μ’ αυτά να μαρκαλιόνται. Παραδέχονται επίσης πως
 άμα φάνε τα γκαστρωμένα χλωρόν καπνό , γυρίζουν , αν έχουν αρσενικό , αλλάζει και 
γίνεται θηλυκό .

Γιά την Αστραπή έχουν δικές τους ιδέες οι τσοπάνηδες . Είναι Αέρηδες , λένε . 
Πολεμάνε αναμεταξύ τους τα θερία . Γιά να ξατμίσουνε , πετάνε τον αστραπόβολο κάτω . Κι’ ο αστραπόβολος πάει σαράντα οργυιές μεσ’ τη γη , κι’ απάνω στις σαράντα θα ξανάβγει πίσω . Μόλις βγαίνει , τον
 κατουράει η Δαιμονική συνεργία , γιά να μην είναι χρήσιμος . Ο Δαίμονας , λένε πως
 πάει και τρυπώνει σε έλατο , σε πράμα , σε άνθρωπο , σε ό,τι ανασαίνει μπροστά του . 
Και γι’ αυτό ρίχνουνε τον αστραπόβολο οι Α’ερηδες και στα πράματα , γιά να βρει και 
σκοτώσει το δαιμόνιο, πούναι τρυπωμένο μέσα τους . Αντίς να βαρέσει κείνο όμως , 
σκοτώνει τα πράματα .

Σφαχτό δεν κάνει να σφάξει η γυναίκα με το χέρι της , γιατί το πράμα πάει θράσιο . 
Επίσης άμα γυναίκα τύχει και σκοτώσει σκυλί , γάτα , ό,τι ζώο , τα καμωτά τα ρούχα 
δεν γένονται , αν τα πάει σε μαντάνι , σε ντριστίλα . Λειτουργιά επίσης δεν γένεται 
( δεν ζυμούται ) ζυμωμένη απ’ τα χέρια της . Μαγαρίζει λοιπόν η γυναίκα από το αίμα ,
 και γι΄αυτό φυλάγεται από τέτοια πράματα .



Έχουν την ιδέα οι τσοπαναραίοι , πως ο δαίμονας φυλάει τα πράματα από κάθε κακό 
και τ’ αυγαταίνει κιόλας , φτάνει να τα βελονιάσουν . Βελόνιασμα είναι : Σουβλερεύουν 
σκύλινο κόκκαλο .Το ξυούν , λιαναίνει και γίνεται ίσια με βελόνι . Τρυπούν το μπούτι του
 κριαριού απ’ το πίσω ποδάρι και το μπήγουν βαθειά στο κρέας , να μη φαίνεται . ‘Ύστερα 
παραδίνουν το νταμάρι . Λένε δηλαδή : να σε πάρει ο διάολος ! Να σου πάρει ο διάολος
 τον κούτουλα σ’ ! τον κόφτη σου ! την καρδάρα ! όλα όσα έχει το βλαχοκόνακο ,
 τα παραδίνουν στο Δαίμονα .

Έρχεται ο καιρός στο μαρκάλο . Το βελονιασμένο περάει τις προβατίνες .
Όλα τ’ αρνιά που γεννιόνται, βγαίνουν βελονιασμένα στο μπούτι . Έχουν δηλαδή κι’ 
αυτά στο μπούτι το σκυλοκοκκαλάκι , πόχει το κριάρι . Μαγαρισμένα είναι , σου λένε , 
τα φυλάει ο Δαίμονας .

Όλες οι αστένιες και τ’΄΄αλλα κακά τα διώχνει ο Δαίμονας , που φυλάει τα βελονιασμένα 
.Ένα μονάχα ελάττωμα έχουν αυτά τα πράματα , είναι το κρέας τους άνοστο .

Το παραδέχονται γιά σωστόν αυτόν τον μύθο οι τσοπαναραίοι , ώστε ένας τσοπάνης μου 
διηγήθηκε , πως καθώς έτρωγε ψητό κρέας , του μπήκε ανάμεσα στα δόντια το 
κοκκαλάκι . Από μαγαρισμένο πράμα ήταν το κρέας !



Οι καθ’ αυτό βλάχοι έχουν κι ένα ζακόνι . Φέρνοντας μιά καινούργια νύφη στα τσαρδιά τους ,
 την τυφλοπανιάζουν και της λένε .

– Βλέπεις νύφη ;

– Βλέπω’ λέει .

– Του χρόνου να μην ιδείς , η λίπα να μη σου λείψει . Τα μαλλιά να μη σου λείψουνε . 
Το κλωτσοτύρι να μη σου λείψει .

Άμα οι γίδες είναι γκαστρωμένες , σφαχτό δικό τους δεν ψαίνουν οι γιδαραίοι γιά να φάνε . 
Έχουν την ιδέα , πως αν σφάξουν και ψήσουν , απορίχνουν τα γκαστρωμένα . Κρέας ωμό
 όμως δεν τόχουν σε κακό , τρώνε .

Κάποτε ο σκαρπιάς τσιμπάει τα πράματα εκεί που βόσκουνε . Πρίσκεται το μέρος και γιά να 
περάσει ο πόνος , το γητεύουνε .

Το γήτεμα :

Πέρα δώ στον αγραπδόκαμπο τρία καρδάρια κρέμουνται,

τόνα μέλι τ’ άλλο γάλα τ’ άλλο του σκαρπιά το αίμα .

Ποιός ξέρει από τι , βλέπεις καμιά φορά και πρήσκονται των πραματιών τα τσαούλια 
σαν απ’ ανεμικό , σαν από μπλούτισμα . Περνάει με γήτεμα :

Το ζωνό το κουτσοκέρατο, η Κυρά η Κάλλω , Η Παναγιά η Δέσποινα , κι ο Αι Γιάννης ο 
Πρόδρομος .

Λέγοντας το σταυρώνει τον πόνο ο τσοπάνης και περνάει .


Τη λαμπάδα της Ανάστασης την πάνε αναμένη ως το σπίτι οι τσοπάνηδες . Εκεί τη σβούνε 
και την κρύβουν κάπου . Είναι καλά να την ανάβουν , αν τύχει αβασκαμός σε πράμα 
περνάει . Κι αν δεν πήζει το γάλα , να γίνει τυρί , στάζουν μέσα και πήζει ύστερα .

Τη μέρα της Λαμπρής κόκκινα αυγά δεν μαλάζουν , όσοι έχουν πράματα , κι’ άσπρα ακόμα
 δεν κάνει να μαλάξουν . Αν τύχει και το κάμουν , τα πράματα βγάζουν γλίθρες η λιθοβόλια , 
κάτι σπυράκια στο κορμί τους .

Επίσης γάλα δεν τρώνε τη Λαμπρή οι πραματαραίοι . Λένε , πως , αν φας μυιγοχέζει στο
 στόμα τ’ ανθρώπου η σκουληκόμυιγα . Και τότε πρήσκεται και υποφέρεις όσο να ειπείς .

Παραδέχονται πως η προβατίνα έχει στην κοιλιά της άτεκνο , κάτι σαν κοκκαλάκι . 
Γίνεται αυτό , όντας γκαστρωμένη χωνέψει τ’ αρνί . Τοβρίσκουν λοιπόν , άμα σφάξουν
 το πράμα και το φυλάνε . Τρίβοντας απ’ αυτό σε λίγο νερό και πίνοντας γυναίκα ,
 κόβει τα παιδιά , δεν ξαναγεννάει .

ΑΓΝΩΣΤΕΣ..ΛΕΞΕΙΣ .

Ζακόνι = έθιμο

Λίπα = Λίπος γουρουνιού .

Τσαούλια = σαγόνια .

Την Πρωτομαγιά γυναίκες αναποδες κάνουν στραπάτσες . Παίρνουν μιά τσαντήλα ,
 πάνε μπροστά απο κει που βόσκουν τα πράματα , σφογγίζουνε τα χορτάρια , τους 
παίρνουν τη δροσιά και δεν προκόβουν .

Σε πολλά χωριά παραδέχονται πως το κλαρί όπου κρέμαγαν ζωοκλέφτες κλεμένο σφαχτό
 γιά να το γδάρουν , ξηραίνεται .

Όταν αρχίσει ο γέννος , καλό είναι να μην πρωτογεννηθεί λάγιο αρνί . Πολλές δυσκολίες
γίνονται τότε στο κοπάδι .

Την Πρωτομαγιά τα κορίτσια απ’ τ’ Άγραφα πάνε στη βρύση νύχτα , την αλείφουν με
 βούτυρο . Παίρνουν νερό και το φέρνουν στο σπίτι . Μ’ αυτό βρέχουν τις καρδάρες μ τα
 μποτινέλια , ( όπως λένε τις βούρσες ) , και τα πράματα στο μαντρί . Αλλά τα κορίτσια που
 κάνουν τέτοιο πρ’άμα , πρέπει να είναι μικρά , να μην έχουν διαβολιές μέσα τους .

Τ’ Αι – Βασιλειού το πρωί ο αφέντης των πραματιών έρχεται στο μαντρί . Φέρνει τη 
βασιλόκλουρα του πιστικού η τ’ μεσιακάρη .Αυτή γιά το γούρι έχει ένα αυγό μπηγμένο
 στη μέση και κάτι νόμισμα . Επίσης σπάζει ένα ρόιδο στην πόρτα απ’ το μαντρί πετώντας
 το με δύναμη. Τόχει γιά καλό .


Όταν θα πρωτοβάλουν τα γαλάρια στο γαλαρομάντρι , βάνουν τσεκούρι στην πόρτα
 γιά ν’ αδρακελήσουν τα πρόβατα και στεριωθούνε .

Από κρέας μαρμάρας προβατίνας η γίδας δεν κάνει να τρώνε τα κορίτσια γιατί τον 
καιρό που θα παντρευτούν , θα μείνουν άτεκνα .

Καλό είναι , λεν οι τσοπάνηδες , άμα τ’ αρνιά γεννιόνταν ν’υχτα . Γιά τα κατσίκια 
παραδέχονται το αντίθευο , γούρικο είναι να γεννιώνται τη μέρα .

Ταίζουν τα πράματα ψάρι , πέστροφα , γιατί έχουν την ιδέα , πως δε θα στέκονται τότε να 
τα ζυγώσει ξένος , και να τα κλέψει .

Παραδέχονται πως η προβατίνα έχει στη σφαζιά της ένα κοκκαλάκι . Στο σφάξιμο το 
βρίσκουν όσοι ξέρουν την αξία του το παίρνουν και το σέρνουν πάνω τους .
 Αυτό τους κάνει να αγαπιόνται απ’ τον κόσμο , λένε .

Αν ιδεί κακό μάτι κριάρι να μαρκαλάει προβατίνα , λένε πως σταματάει η ορμή του , 
κακό πράμα γιά τον τσοπάνη .

Παχουλό κι’ όμορφο αρνί η κατσίκι , αν ιδεί κακό μάτι , την ώρα που [παίζει , σκιάζει ,
 πάει στον τόπο . » Του την έδωκε με το μονόβολο ο κιαρατάς η η στρίγγλα ( αν είναι γυναίκα ) ! «, λέει ο τσοπάνης .

Την Πρωτομαγιά βγάνοντας τα πράγματα απ’ τα μαντριά οι τσοπαναραίοι τα χτυπούν
 με φύλλα καρυδιάς , γιά να φέρουν πολύ γάλα .

Τα Φώτα αγιάζουν τα πράματα μ’ αγιασμό απ’ την εκκλησιά φερμένον .

Όταν σημαδεύουν τα πράματα στ’ αυτιά γιά να γνωρίζονται , παίρνουν τ’ αποκόματα και
 τα ρίχνουν όπου τρέχει νερό ( βρύση , ρέμα ) και λένε : όπως

τρέχει το νερό , να τρέχουν και τα πράματα .

Όταν αρχίσει ο μαρκάλος γιά να μην κοπεί πρέπει να πράματα ν’ ακολουθούν το ίσιο σύρμα 
( διεύθυνση ) στη βοσκή .

Την ημέρα της Ανάληψης ταίζουν τα πράματα αλάτι . Το ξετάζουν .

Άν ιδούν οι τσοπάνηδες μικρά παιδιά τους , πως ξεχωρίζουν τη σπρούχνη ( ανθρακιά ) , 
και κάνει το καθένα δική του φωτιά , τόχουν γιά κακό . Κόβονται τα μπουλούκια , ξεχωρίζουν 
και δεν συμμαζεύονται , σου λένε .

Νύχτα δε δανείζουν οι τσοπάνηδες αλάτι . Είναι κακό γιά τα πράματα το δάνεισμα , αυτό 
παραδέχονται .

Την ημέρα των Χριστουγέννων γυρίζοντας απ’ την εκκλησιά οι τσοπάνηδες στ΄Άγραφα , 
παίρνουν μιά μπάτσα η κλωνάρι από κέδρο η πουρνάρι και τα βάζουν στη φωτιά . 
Ανάβουν και τριτσοβολούν . Τότε λένε : » Όπως πηδάει το κλαρί να πηδάνε τ’ αρνάκια και 
τα κατσίκια » .

Αν τύχει και ψοφήσει πράμα γύρω στο μαντρί η κοντά στη στρούγκα , λένε , πως κάνει
 να το φάνε , εννοείται βέβαια πως πρέπει να προφτάσουν να το σφάξουν , γιά να 
μην πάει θράσιο . Το γδέρνουν λοιπόν και μαγερεύουν το κρέας του. Δεν κάνει να 
φάνε από κείνα που ψοφάνε μακρυά απ’ τα κατοικειά . Αυτά τα πετάνε .

Στο πίσω μέρος της εκκλησίας Κοίμηση της Θεοτόκου . Στην φωτό η Δήμητρα Καραμπέτσου σύζυγος του Γιάννη  με το μουλάρι της . 

Ο συγγραφέας του παρακάτω κειμένου περιγράφει ξεφλουδίσματα σε κάποιο ηπειρώτικο χωριό, ομως ταιριάζει και σε ξεφλουδίσματα καλαμπόκιών και στα δικά μας χωριά  στα χρόνια πριν το 60 , πριν δηλαδή έλθουν οι αλωνιστικές μηχανές ......

Καλεσμένοι σε ξεφλουδίσματα

• Written by  Δημήτρης Ντάλας
•  increase font size

Δεν θα πάμε σε χοροεσπερίδα. Δεν θα πάμε σε άλλη μια κοινή κοινωνική εκδήλωση. Δεν πάμε σε άλλη μια σημερινή εξευγενισμένη αναπαράσταση παλιού ξεφλουδίσματος.

Είμαστε καλεσμένοι σε μια άτυπη γιορτή καλαμποκιού που ο κόπος στο νυχτέρι θα γίνει χαρά. Θα μείνουμε σε χώρους αδελφοσύνης, που κρατούσαν ζεστές τις ψυχές των προγόνων μας. Σε μια κοινωνική δραστηριότητα θα βρεθούμε, σαν σε πανηγύρι, συντροφιά, με μια εθιμοτυπία που δημιουργούσε σχέσεις αγάπης και καλής γειτονίας.
Η αλληλοβοήθεια ήταν αρετή και βίωμα: συστατικά της τότε εποχής. Μια μορφή συνεργασίας που αγκαλιαζόταν από όλους. Ήταν λαϊκός πολιτισμός. Ήταν ευκαιρίες κοινής χαράς, που δυνάμωναν τους δεσμούς τους και τους έκαναν ακατάλυτους. Συνάξεις που έμειναν ανεξίτηλα γραμμένες στα τεφτέρια της ψυχής όλων των τελεστών. Ανέμελες στιγμές που απελευθέρωνε υπάρξεις από τα καθημερινά δεσμά της απομόνωσης. Με ζήλο και υπομονή όλη νύχτα δοξάζανε τον αγώνα τους, την ύπαρξή τους πάνω στον τόπο που τους όρισε η ζωή. Έπρεπε να δαμάσουν το χρόνο με αξιοπρέπεια και να βγει ο χειμώνας. Κύριο μέλημά τους να μη πεινάσουν τα παιδιά, που ήταν και πολλά. Ασπίδα προστασίας, λοιπόν, τα καλαμπόκια στη μάχη της επιβίωσης.
Με το κάλεσμα στην καρδιά και όχι στο χέρι, οι γείτονες, όταν ερχόταν το σούρουπο, παρέες- παρέες προσέρχονται για να πάρουν θέσεις. Να και τα καλωσορίσματα! Να και τα κεράσματα με ευχές για περισσότερα του χρόνου! Βουνά η σοδειά που τους περίμενε στο αλώνι ή στις αυλές των σπιτιών. Τις θέσεις που θα πιάνανε, δεν τις όριζε η σειρά προσέλευσης, αλλά οι ηλικίες περισσότερο. Οι ερωτοδαρμένοι νέοι ασφαλώς και θα αναζητήσουν προνομιούχα θέση, γιατί οι απαγορευμένες ματιές προς τη μεριά του πόθου τους πρέπει να λειτουργήσουν σαν αστραπές, που θα φεγγοβολήσουν τις ψυχές τους όλη τη νύχτα.
Οι ηλικιωμένοι απόμαχοι χωριστά. Με ζηλευτό ρόλο και στην πρώτη γραμμή. Δεν παραιτούνται και δεν εγκαταλείπουν τη μάχη. Έτσι διασώζουν τη θλίψη των γηρατειών. Οι γυναίκες και τα παιδιά με υποταγή και σεβασμό στους κανόνες της βραδιάς. Όλοι ενταγμένοι σ’ ένα ρόλο σαν να ξετυλίγουν το νήμα της ζωής τους φύλλο το φύλλο, μέχρι που να τελειώσει ο μεγάλος θησαυρός του σπιτιού. Κατάχαμα, εκεί που μύριζε ζωή, με γερμένα κορμιά, θα δοξάζουν την κούραση και θα αναδείξουν το κάλλος της ζωής.
Με το σουβλί στο χέρι να δουλεύει ακούραστα και αδιάκοπα, και τη λάμπα πετρελαίου να φωτίζει θαμπά θα κυλήσει η βραδιά. Αν έχει και φεγγάρι, ακόμη καλύτερα! Ζεστή ατμόσφαιρα ευθυμίας και οικειότητας με πειράγματα, λογοπαίγνια, παραμύθια, φανταστικές και επινοημένες ιστορίες, τραγούδια, γέλια και χαρές θα είναι το μενού της ιεροτελεστίας. Οι πιο καλλίφωνοι θα έχουν την τιμητική τους. Όλα τα νέα και τα άπλυτα της μικρής κοινωνίας στη φόρα... Κλείνονται ακόμη συμφωνίες, παίρνονται αποφάσεις και γίνονται συνοικέσια.
Μπλέκουν κάθε τόσο τα χέρια των ερωτευμένων νέων μέσα στα ροκόφυλλα, γιατί ο πόθος τους είναι δίπλα και οι αναπνοές γίνονται τανάλιες στα στήθη τους... Κι αν έσβηνε ξαφνικά και το φαναράκι, τότε θα είχαμε σκοτεινές, αλλά ποθητές ενέργειες μέσα σε αποθέωση!
Η οικοδέσποινα δεόντως υπερκινητική. Μοιράζει κάθε τόσο λιχουδιές στη συντροφιά κι ας είναι και ψωμοτύρι. Υπάρχουν βεβαίως και οι τηγανίτες, οι πίτες και άλλες νοστιμιές της εποχής. Το ρακί με το τσιγάρο, κι αυτά απαραίτητα για τους άνδρες. Αν δεν τελειώσει ο μεγάλος σωρός, κανείς δεν έχει δικαίωμα να φύγει από εκεί. Κανείς δεν πρέπει να λυγίσει. Καλότυχοι εκείνοι που είχαν ποτιστικά καλαμπόκια, γιατί θα το ξημέρωναν...
Στο τελείωμα θα έχουμε τραπεζώματα, με οινοπνεύματα και χορούς. Να μην ξεχνάμε ότι σε γιορτή πήγαμε και έτσι πρέπει να τελειώσει η βραδιά!
Έσπειρε ανθρώπους ο χρόνος, και αυτοί με τη σειρά τους έσπειραν καλαμπόκια στα λίγα χωραφάκια που είχαν, για να βγάλουν το ψωμί τους.
Μπήκαμε και γνωρίσαμε τους άγραφους νόμους της επιβίωσης των προγόνων μας. Σε χώρους που τιμήσανε και υμνήσανε τους ευλογημένους καρπούς της γης τους και που συνέθεσαν το πορτραίτο της υπερηφάνειας τους, της αλληλεγγύης και του πολιτισμού τους.
Ραντεβού στο άλλο αλώνι με περισσότερες κρεμάδες!

ΧΩΡΙΑΝΟΊ ΜΑΣ , ελάχιστοι ζουν πια......

1960 στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος η οικογένεια Γ. Κ. ΜΠΕΡΤΣΙΑ.

Η οικογένεια  Νικόλαου Λούτσοβου

Επαρχία Δωριδας το 1890

82) ΔΗΜΟΣ ΑΙΓΙΤΙΟΥ (επαρχία Δωρίδος).

–Δήμαρχος Βασ. Κ. Ανδρίστου.

–Χωρία 10, πρωτ. Λιδωρίκιον.

–Πληθ. τω 1870: 3.117, τω 1879: 3.582, τω 1889: 4.104.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, αμπελώνες, λαχανόκηποι, αμυγδαλέαι και πλείσται βοσκαί διά κτηνοτροφίαν ακμάζουσαν.

–Οικον. Εφορία. Ταμείον. Ταχ. και τηλ. γραφείον ηνωμένον.

–Ειρηνοδικείον Δωρίδος (Πρωτοδ. Αμφίσσης).

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλην. Σχολ. πλήρες (μαθ. 80), Δημοτικά 5 (μαθ. άρρ. 120), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία δι’ Αμφίσσης, Ιτέας (όρα Άμφισσαν).

83) ΔΗΜΟΣ ΥΛΙΑΣ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Γεωργ. Γαρδίκης.

–Χωρία 6, πρωτ. Γρανίτσα.

–Πληθ. τω 1870: 3.021, τω 1879: 3.281, τω 1889: 2.944.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, αμπελώνες και βοσκαί.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλ. Σχολ. μη λειτουργούν τακτικώς, Δημοτικά 3 (μαθ. άρρ. 125).

–Συγκοινωνία δι’ Αμφίσσης, Ιτέας.

84) ΔΗΜΟΣ ΚΡΟΚΥΛΙΟΥ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Αναστ. Σακαρέλος.

–Χωρία 7, πρωτ. θερ. Πενταγιοί, χειμερ. Παλαιοκάτουνον.

–Πληθ. τω 1870: 3.131, τω 1879: 3.649, τω 1889: 3.246.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, κυρίως αραβόσιτος, όσπρια, αμπελώνες, καρποφόρα δένδρα, λαχανόκηποι, βοσκαί.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Αμφίσσης).

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλην. Σχολ. (ταξ. 1 μαθ. 20), Δημοτικά 4 (μαθ. άρρ. 200).

–Συγκοινωνία διά Βιτρινίτσης, Αμφίσσης, Ιτέας και διά Ναυπάκτου.

85) ΔΗΜΟΣ ΒΩΜΕΑΣ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχ. Μιλτ. Ι. Κουτσαγγέλης.

–Χωρία 6, πρωτ. Αρτοτίνα.

–Πληθ. τω 1870: 3.089, τω 1879: 3.475, τω : 1889: 2.703.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, αμπελώνες και βοσκαί.

–Η Αρτοτίνα είναι έδρα θερινή του Ειρηνοδικείου Κροκυλίου.

–Επισκοπή Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολ. 4 (μαθ. άρρ. 140), Γραμματοδ. 2.

–Συγκοινωνία δι’ Αμφίσσης, Ιτέας.

86) ΔΗΜΟΣ ΠΟΤΙΔΑΝΙΑΣ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Κ. Ηλιόπουλος.

–Χωρία 6 και μονή «Βαρνάκοβα», πρωτ. Άνω Παλαιοαξάριον.

–Πληθ. τω 1870: 2.177, τω 1879: 2.118, τω 1889: 2.141.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σιτηρά, όσπρια, αμπελώνες, λαχανόκηποι, και πλείσται υπέρ πάντα άλλον δήμον βοσκαί διά κτηνοτροφίαν λίαν ανεπτυγμένην.

–Ταχυδρ. γραφείον.

–Ειρηνοδικείον (Πρωτοδ. Αμφίσσης).

–Επισκ. Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολ. 4 (μαθ. άρρ. 120), Γραμματοδ. 2.

–Συγκοινωνία διά Βιτρινίτσης κυρίως, διά Ναυπάκτου και δι’ Αμφίσσης Ιτέας.

87) ΔΗΜΟΣ ΕΥΠΑΛΙΟΥ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Γ. Σεπεντζής.

–Χωρία 15, πρωτ. Μπασταίοι, συνοικ. του χωρίου Κλιμακίου.

–Πληθ. τω 1870: 2.431, τω 1879: 3.132, τω 1889: 3.495.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Σίτος, αραβόσιτος, κριθή, φασόλια, ολίγοι σταφιδώνες, βοσκαί.

–Ταχυδρ. γραφείον Σουλέ.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Δημοτικά Σχολεία 9 (μαθ. άρρ. 65), Γραμματοδ. 7.

–Συγκοινωνία ένθεν μέν διά Βιστρινίτσης ένθεν δε διά Ναυπάκτου, ών μικρόν απέχει, σχεδόν εξ ίσου.

88) ΔΗΜΟΣ ΤΟΛΟΦΩΝΟΣ (επαρχ. Δωρίδος).

–Δήμαρχος Αγησίλαος Δρόσου.

–Χωρία 10, πρωτ. Βιτρινίτσα, πολίχνη παράλιος εν τω Κορινθιακώ.

–Πληθ. τω 1870: 3.221, τω 1879: 3.541, τω 1889: 4.102.

–Έδαφος: Ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι, ψαμμίτης.

–Γεωργία: Κριθή κυρίως, σίτος, αραβόσιτος, αμπελώνες, ολίγοι σταφιδώνες, ελαιώνες.

–Ταχ. και τηλ. γραφείον ηνωμένον.

–Χειμερινή έδρα του ειρηνοδικείου Ποτιδανίας.

–Επισκ. Φωκίδος.

–Ελλην. Σχολ. (ταξ. 2 μαθ. 20), Δημοτικά 5 (μαθ. άρρ. 140), Γραμματοδ. 1.

–Συγκοινωνία διά των ατμοπλοίων της Ελλ. Ατμ. των γραμμών Κορινθιακού (όρα συγκ. Αμφίσσης, Πατρών και Κορίνθου).»

ΠΗΓΗ

Χ.Μακρίδου, Οδηγός της Ελλάδος. Μετά ημερολογίου και προσαρτήματος αγγελιών εμπορικών, βιομηχανικών, τραπεζικών, εκπαιδευτικών και άλλων καταστημάτων και εταιριών. Έτος Δ΄ 1890. Μέρος Α΄. Εν Αθήναις 1889, σελίδες 136-149.

Στο Κόκκινο .  Κοντοσούβλι και τυρόπιτα έτοιμα από μαστόρους του είδους !!!

 2.12.1980 από αριστερά: Χ.ΦΛΩΡΟΣ, Γ. ΚΟΡΑΚΗΣ, Α.ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ, Ε. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ .

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΕΡΤΣΙΑΣ

Στο μαγαζί του Γιάννη Καραμπέτσου (δεκαετία 60) 

1972 πριν ο κάμπος του χωριού Κόκκινος σκεπαστεί από τα νερά της λίμνης .

Φαίνεται ο λόφος και το κάστρο του Βελουχιού , η φωτογραφία είναι τραβηγμένη από την θέση Μαρμαράκι του λουτσοβιώτικου κάμπου .

Με αφορμή την ημέρα της γιορτής του Τιμίου Σταυρού που οι αγρότες έκαναν αγιασμό στα χωράφια και στα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν για το ΟΡΓΩΜΑ, παρουσιάζω ένα έργο τέχνης του αδελφού μου ζωγράφου  Χαράλαμπου Στέφου  (1932-2009).  Απεικονίζει το ΞΥΛΙΝΟ ΑΛΕΤΡΙ με τα εξαρτήματα για  ΖΕΨΙΜΟ.  Το σκάψιμο της γης με το  ΑΛΕΤΡΙ  μια πανάρχαια διαδικασία που  προκάλεσε την πρώτη  πολιτισμική  επανάσταση  της  άνθρωποτητας,αφού επέτρεψε στον άνθρωπο να  καλλιεργήσει  τη  γη, να μεταβληθεί από  τροφοσυλλέκτης σε μόνιμο κάτοικο και να δημιουργήσει τις πρώτες πόλεις!!!   Για να δείτε περισσότερα έργα του ζωγράφου  για την τότε αγροτική ζωή της ΡΟΥΜΕΛΗΣ  

Αθανάσιος Στέφος 

  www.charalabosstefos.gr

Ο πατριώτης μας Χαράλαμπος Στέφος το 1978 στην αναδρομική έκθεση του  στην Αμφισσα.

Φωτό Mary Stefou

 1975  λίμνη  μόρνου.
αγιασμός στα εγκατα της γκιώνας κατά την συνάντηση των δυο μετώπων διάνοιξης της σύραγγας απο Αμφίσσα και Λιδωρίκι ο Παπα-γιάννης Μποβιάτσης και ο  Γιώργος Υφαντής από το Σεβεδικο / Δωρικό.

Φωτό του Κ Υφαντή 

Ο ιερεύς Κωνσταντίνος Διαμαντής από το Διακόπι ( Γρανίτσα ) που κάποια χρόνια λειτουργούσε και στο χωριό μας .

ΛΙΔΩΡΙΚΙ  1949, Α. Στέφος ( δεξιά)  και ο Κωσταντίνος Καραμπέτσος του Βασιλείου

Φωτό του Α Στέφου .

Πυρκαγιά κοντά στο Μαλανδρίνο Φωκίδας

, 29 Αυγούστου 2017, 00:44

3

Πυρκαγιά σε δύσβατη περιοχή κοντά στο Μαλανδρίνο Φωκίδας και συγκεκριμένα στη θέση Παντελιά ξέσπασε πριν λίγη ώρα. Σύμφωνα με πληροφορίες του Nafpaktianews.gr δεν κινδυνεύει κατοικημένη περιοχή. Στο σημείο βρίσκονται ισχυρές πυροσβεστικές δυνάμεις.

Συγκεκριμένα πέντε οχήματα με δέκα άνδρες πεζοπόρο τμήμα ,ενώ αυτή τη ώρα κινούνται στο σημείο σπεύδουν άλλα πέντε οχήματα με δέκα άνδρες. Αξίζει να αναφέρουμε πως οι δυνάμεις που ενίσχυσαν την Π.Υ. Ναυπάκτου στη χθεσινή φωτιά μεταξύ Μολυκρείου και Μακύνειας επιστρέφουν στις θέσεις του για να συμμετέχουν στην πυρόσβεση της φωτιά στη θέση Παντελιά.

Σαν σήμερα το 1944, το Λιδωρίκι (Φωκίδας) κάηκε από τους Γερμανούς, όπως και το Αιγίτιο, και αποτελούν σύμβολα του αγώνα και της αντίστασης στους Γερμανούς εισβολείς.

Για να εκδικηθούν τη δεινή ήττα που υπέστησαν από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ στη φονική μάχη των Καρουτών στις 5 Αυγούστου του 1944, οι Γερμανοί κατακτητές, κατέλαβαν το ανταρτοκρατούμενο τότε Λιδωρίκι και το έκαψαν στις 29 Αυγούστου του 1944. Πυρπόλησαν 489 κτήρια (320 σπίτια και 169 αχυρώνες και στάβλους) και σκότωσαν πέντε ανήμπορους ηλικιωμένους που παρέμειναν στα σπίτια τους, νομίζοντας ότι θα τους σεβαστούν. Οι άλλοι κάτοικοι είχαν καταφύγει στα βουνά και σε άλλα χωριά. 

Παρόλα αυτά, πάνω από τα ερείπια και τις στάχτες που άφησαν τα ναζιστικά στρατεύματα, το χαρακτηρισμένο ως «Μαρτυρικό Χωριό» Λιδωρίκι ξαναχτίστηκε, με σεβασμό στις ιστορικές καταβολές και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική (πηγή: http://bit.ly/1ll3GKu).

_____________________________________

[Κείμενο: Στοιχεία σύγχρονου Γερμανικού πολιτισμού (http://ellinoistorin.gr/?p=26169)]

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[Ἑλληνικό Ἡμερολόγιο - http://ellinoistorin.gr/]

o αείμνηστος συντοπίτης μας Χ. Στέφος .
φωτο Μ Στεφου

Έκθεση του Χαράλαμπου Στεφου στον Παρνασσό στην Αθήνα το 1972.
Μαζί του η σύζυγος του Κατερίνα και η νύφη του , Χρυσούλα Τζεμου- Στεφου.

Φωτό Mary stefou

ντοπολαλιά

Δε καλοσκέρ’σα μια καταψιά:

Δεν δοκίμασα πρώτος μια μπουκιά φαί.

Ιγώ μαϊέρεψα κι δε καλοσκέρ’σα μια καταψιά φαί. Δεν άφ’καν τίπουτας τα λιμασμένα, σα να μη ματαξάειδαν φαί.

Αγία Μονή σαν σήμερα γιόρταζε 

Τώρα πνιγμένη στα νερά της λίμνης ....

Χρόνια πολλά πατριώτες !!